Bardzo często słyszymy w Kościele – zwłaszcza w okresie Wielkiego Postu – tajemniczy termin Triduum Paschalne. Jest to określenie najważniejszych trzech dni roku liturgicznego. W tabeli pierwszeństwa świąt liturgicznych Paschalne Triduum Męki i Zmartwychwstania Pańskiego znajdujemy na l miejscu. Na II miejscu jest wymienione Narodzenie Pańskie, Objawienie, Wniebowstąpienie i Zesłanie Ducha Świętego.
Sama nazwa triduum pochodzi z języka łacińskiego i oznacza dosłownie -trzy dni paschalne (hebr. pascha = przejście, nazwa największego święta żydowskiego upamiętniającego przejście anioła śmierci w czasie 10. plagi egipskiej oraz przejście Izraelitów przez Morze Czerwone i wyzwolenie z Egiptu). Skoro trzy dni męki i zmartwychwstania Pana Jezusa, a więc Wielki Piątek, Wielka Sobota i Wielkanoc (a nie Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielka Sobota). Wielkanoc (z całą niedzielą zmartwychwstania) należy do trzech dni paschalnych. W Wielki Czwartek dopiero wieczorem Mszą Wieczerzy Pańskiej rozpoczynamy Triduum Paschalne i jest to antycypacja (jakby „wyprzedzenie”) Wielkiego Piątku. Na Ostatniej Wieczerzy Jezus w znaku chleba i wina zawarł swoją ofiarę krzyżową, którą w sposób krwawy złożył w Wielki Piątek.
Z tak rozumianej chronologii wynikają bardzo ważne konsekwencje. Całe trzy dni winny być dla każdego chrześcijanina wielkim świętem (mimo, iż Wielki Piątek jest u nas dniem pracy). Wszystkie najważniejsze przygotowania do świąt powinny zakończyć się do wieczora Wielkiego Czwartku. Przede wszystkim chodzi o duchowe przygotowanie, a więc spowiedź – oczyszczenie się z grzechów, a także o przygotowania do świąt w naszych domach – porządki, sprzątanie, najważniejsze zakupy itd.
Warto chyba przyzwyczajać się do takiego rozumienia chronologii świąt paschalnych – nie trzy dni poprzedzające czy też przygotowujące do Wielkanocy, ale trzy dni świąteczne rozumiane i przeżywane przez Kościół jako jedno, wielkie i najważniejsze święto.
I DZIEŃ TRIDUUM – CHRYSTUS UKRZYŻOWANY
W Wielki Czwartek rozpoczyna się w Kościele cykl udzielania sakramentów św. Tabernakulum powinno być puste. Rano w katedrze biskup święci olej krzyżma (używany przy udzielaniu chrztu, bierzmowania i kapłaństwa) i olej chorych (do sakramentu namaszczenia chorych). W parafiach sprawuje się w tym dniu tylko jedną Eucharystię.-w godzinach wieczornych (w naszym kościele o 18.00). Jest to Msza Wieczerzy Pańskiej – wspomnienie i uobecnienie Ostatniej Wieczerzy Jezusa z Apostołami – pamiątka ustanowienia Eucharystii i Kapłaństwa. Dzień, w którym zostaliśmy szczególnie obdarowani miłością przez Boga- pamiętamy o biednych i potrzebujących. Kolekta w tym dniu przeznaczona jest na cele charytatywne – zbierzemy ją i przyniesiemy w darach ofiarnych do ołtarza w uroczystej procesji. W tej procesji przyniesiemy także 12 dużych chlebów tzw. eulogii, które złożone pod ołtarzem na czas Eucharystii, będą rozdzielone po Mszy św. wśród uczestników. Jest to nawiązanie do starej tradycji, gdy do ołtarza przynoszono nie tylko chleb niekwaszony do konsekracji, ale także chleb, który potem spożywano na agapach – braterskich ucztach miłości. W czasie Mszy wielkoczwartkowej będzie miał miejsce obrzęd mandatum (z łac. Przykazanie), czyli umycie nóg 12 mężczyznom na wzór gestu Chrystusa z Wieczernika.
Wielki Piątek – to pierwszy dzień Triduum, dzień śmierci Chrystusa. Jest on dniem ścisłego postu, bo „zabrano nam Pana”. O 8.00 zapraszamy na wspólnotowe odmawianie liturgii godzin – jutrzni i godziny czytań. Ostatnia Droga Krzyżowa odbędzie się o godz. 10.00, a więc w czasie, w którym Pan Jezus rzeczywiście szedł drogą krzyżową. W godzinach popołudniowych (lub ze względu na dzień pracy wieczornych) gromadzimy się na uroczystym obchodzie Liturgii Męki Pańskiej. W naszym kościele nabożeństwo rozpocznie się o godz. 18.00. Tradycyjnie w naszym kościele wszyscy uczestnicy liturgii wielkopiątkowej otrzymają tekst Męki Pana Naszego Jezusa Chrystusa. Dzięki temu rolę tłumu (zaznaczoną i podkreśloną w tekście) będą mogli wykonać wszyscy.
W tym dniu Kościół nie sprawuje Eucharystii, a Komunię św. rozdziela się z darów konsekrowanych w Wielki Czwartek. Centralnym punktem liturgii wieczornej jest Adoracja Krzyża – także w tym roku duży krzyż będą adorowali wszyscy uczestnicy liturgii w trakcie jej trwania. Po Liturgii Męki Pańskiej rozpoczyna się adoracja Najświętszego Sakramentu w Bożym Grobie trwająca do Wigilii Paschalnej.
II DZIEŃ TRIDUUM – CHRYSTUS POGRZEBANY
Drugi dzień triduum to Wielka Sobota. W tym dniu Kościół nie sprawuje Eucharystii, tylko Liturgię Godzin – rano o 8.00 odśpiewamy jutrznię i Godzinę Czytań. Jest to dzień adoracji Chrystusa w Bożym Grobie, dzień modlitwy i wyciszenia. Kościół zachęca do zachowania postu w tym dniu. W godzinach popołudniowych ( w naszym kościele od 12.00 do 18.00 o równych godzinach błogosławi się pokarmy na stół wielkanocny.
III DZIEŃ TRIDUUM – CHRYSTUS ZMARTWYCHWSTAŁY
WIGILIA PASCHALNA
(kalendarzowo w sobotę o godz. 20.00, liturgicznie jest to już Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego)
To najważniejsza i najpiękniejsza liturgia Kościoła – szczyt i źródło całego życia Kościoła. W czasie Wigilii Paschalnej uwielbiamy Boga w tajemnicy zmartwychwstania Chrystusa.
Wigilia to czuwanie, oczekiwanie. Paschalna, czyli wielkanocna, świętowanie zmartwychwstania Chrystusa. Może rozpocząć się po zachodzie słońca (wszak obchodzimy wielką noc, a nie wielki wieczór czy ranek). Jest to związane także z I częścią Wigilii – liturgią światła. Aby przeżyć właściwie tę liturgię najpierw musi być ciemność. Na zewnątrz kościoła święci się ogień i paschał – świecę symbolizującą Chrystusa zmartwychwstałego (zapraszamy wszystkich do zgromadzenia się przed kościołem na placu przy ognisku) a potem do ciemnego kościoła wnosi się zapalony paschał – jedyne źródło światła. Od paschału zapalamy nasze świece i wysłuchujemy radosnego hymnu uwielbienia Boga za dar zmartwychwstania.
II część – to liturgia słowa.
Wysłuchujemy najważniejszych fragmentów Pisma św. o stworzeniu świata i człowieka, o wyjściu Izraelitów z Egiptu, o miłości Boga do człowieka, o zmartwychwstaniu Chrystusa. Śpiewamy wtedy przy dźwięku dzwonów hymn Chwała na wysokości Bogu, a potem uroczyste Alleluja.
III część to liturgia chrzcielna. Kiedyś tylko w Wielkanoc udzielano chrztu. Dziś odnawiamy przynajmniej przyrzeczenia chrzcielne. Raz w roku Kościół pyta się nas uroczyście czy jesteśmy chrześcijanami, uczniami Chrystusa. Wcześniej, zanurzając w chrzcielnicy paschał, poświęca się wodę chrzcielną, śpiewając specjalną modlitwę (tzw. anaforę).
IV część stanowi liturgia eucharystyczna- dalsza część Mszy św. rezurekcyjnej Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego. Dopełnieniem liturgii wielkanocnej jest procesja rezurekcyjna – obwieszczenie światu zmartwychwstania Chrystusa.
W naszym kościele Wigilię Paschalną rozpoczniemy w sobotę o godz. 20.00. Mimo, że chronologicznie jest to jeszcze sobota, to liturgicznie rozpoczynamy o tej godzinie Wielkanoc – Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego. Na Mszę Wigilii Paschalnej nie zapomnijmy zabrać świec, które odpalimy od paschału – światło po kościele rozniesie kilkunastu ministrantów. Serdecznie wszystkich zapraszamy do uczestnictwa w tym najpiękniejszym i najważniejszym obchodzie liturgicznym całego roku kościelnego.